1
محقق، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
2
عضو هیأت علمی بازنشسته دانشگاه آزاد اسلامی سوادکوه
چکیده
شمال ایران، مخصوصاً مراتع ییلاقی و مناطق جنگلی استان مازندران، به عنوان یک ذخیره‌گاه ژنتیکی و زیست‌محیطی، گنجینه گرانبهایی از گونه‌های دارویی با خواص منحصر به فرد ازجمله دم اسبیان Equisetaceae است. در فرهنگ بومی، دم اسبیان به عنوان گیاه دارویی و همچنین علوفه در تغذیه دام مورد استفاده قرار می گیرد. این بررسی با هدف جمع آوری و شناسایی گونه های مختلف دم اسب در مازندران انجام گردید. در این راستا، با پویش های میدانی در مناطق مختلف استان مازندران، اقدام به جمع آوری گونه های مختلف دم اسب و شناسایی آنها با استفاده از فلورهای معتبر شد. پراکنش، اکولوژی و گیاهشناسی مردمی (اتنوبوتانی) آنها نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که 4 گونه دم اسب با نام های Equisetum arvense L.، Equisetum palustre L. ،Equisetum ramosissimum Desfو .Equisetum telmateia Ehrh در مازندران وجود دارد. بعضی از دم اسبیان با داشتن ریزوم‌های عمیق بیش از 5 متر، در اقلیم های معتدل مرطوب و گاهی در مناطق نیمه شور گسترش دارند. مواد معدنی سیلیس، کلسیم، آهن، پتاسیم، منیزیم، روی و متابولیت‌های ثانوی آلکالوئیدی، فلاونوئیدی، ساپونینی، آنتوسیانینی و ترکیبات فنولیک در این گیاهان وجود دارد. بنابراین از دم اسبیان می توان به عنوان گیاه دارویی ارزشمند، مکمل غذایی انسان، خوراک دام و کود معدنی استفاده کرد. لذا با توجه به گسترش گونه های مختلف دم اسب در استان، کشت گونه های این تیره گیاهی در نواحی مختلف استان ازجمله مناطق کم حاصلخیز توصیه می گردد.
)