معرفی رویشگاههای گیاه دارویی و انحصاری قره قات (Ribes khorasanicum) در منطقه کوههای هزارمسجد خراسان رضوی

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران negi.azizi@gmail.com

2 استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

3 استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

چکیده

شناسایی، حفظ و شناخت عناصر رویشگاهی گونه ­های گیاهی بومی، منحصر بفرد و دارویی از نظر زیست­ محیطی، اکولوژیکی و اقتصادی بسیار ضروری است. قره­ قات­ خراسانی، درختچه ­ای بومی و باارزش دارویی، زینتی و زیست­ محیطی در رشته­ کوه ­هزارمسجد خراسان رضوی است. هدف از تحقیق حاضر شناخت رویشگاه و تعیین عناصر رویشگاهی مؤثر بر رشد این گونه است. در این تحقیق سه رویشگاه تخت­ یخچال، دره ­سیستان و عالیکل ­پایین در دو شهرستان لاین و درگز شناسایی و خصوصیات خاک، فیزیوگرافی، درصد پوشش گیاهی، تراکم، ارتفاع متوسط گونه و فنولوژی گونه قره­ قات اندازه ­گیری شد. متوسط ارتفاع از سطح دریا 2560 متر، متوسط شیب 35% و جهت شیب شمالی است. بیشترین درصد پوشش گیاهی، درصد پوشش قره­ قات، تراکم و ارتفاع متوسط گونه در رویشگاه دره­ سیستان به ­ترتیب با 100 درصد، 95 درصد، 0/09 پایه در مترمربع و 2/5 متر اندازه­ گیری شد. بافت خاک متوسط و لومی است. شروع رشد رویشی این گونه در رویشگاه­های مورد مطالعه با توجه به نوسانات دمایی و بارندگی سالانه از نیمه ­فروردین شروع و تا نیمه اردیبهشت ادامه دارد. گل­دهی در این گیاه از نیمه اردیبهشت شروع و تا آخر اردیبهشت ادامه دارد. از خردادماه بذردهی شروع و تا اواسط مرداد ادامه دارد. از نیمه­ مردادماه تا آخر مردادماه خواب گیاه شروع می ­شود و معمولاً از نیمه­ شهریورماه تمامی پایه ­ها به ­خواب می ­روند. با توجه به بومی ­­بودن، داشتن ارزش­های دارویی، زینتی و زیست­ محیطی و همچنین از آنجا که زادآوری این گونه با استفاده از بذر و جوانه­ زنی کم است، پیشنهاد می­ شود رویشگاه­های طبیعی این گونه حفاظت شود و در جهت تکثیر این گونه باارزش اقدام شود.

کلیدواژه‌ها