اهمیت بقایای چوبی جنگل در آبراهه ها و رودخانه ها

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران b.jafari@areeo.ac.ir

2 محقق، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

چکیده

بقایای درختان جنگلی و پوشش گیاهی در فرآیندهای زیست‌محیطی، مورفولوژیک و هیدرولیکی آبراهه‌ها و رودخانه‌ها تأثیر می‌گذارد. این بقایا سبب تغییرات موضعی در سرعت جریان ‌شده و بر جابجایی رسوبات و تغییر مورفولوژی بستر و کرانه‌های رودخانه‌ها و آبراهه‌ها مؤثر است. این تغییرات سبب تغییر وضعیت زیستگاه موجودات آبزی می‌شود. تغییر جهت و سرعت جریان ناشی از وجود بقایای چوبی جنگل سبب انباشت رسوبات در مناطق حاشیه‌ای شده و می‌تواند رویش و استقرار پوشش گیاهی جدید را تسهیل نماید. علیرغم این که در اثر ورود حجم وسیعی از بقایای چوبی جنگل، احتمال تشدید مخاطرات سیل افزایش می­ یابد، وجود بقایای چوبی برای پایداری اکولوژی و مورفولوژی رودخانه‌ها و نهرها مفید می­ باشد. در واقع، وجود این بقایا برای سلامت، ساختار و تنوع زیستی در این مناطق ضروری است. نقش متناقض وجود بقایای چوبی در آبراهه‌ها و رودخانه‌ها شامل تشدید خطر سیل، تغییر مسیر جریان، کنترل فرسایش کناری، کاهش یا افزایش رسوب‌گذاری، ایجاد محیط مستعد برای آبزیان و ... دیدگاه‌های متفاوتی را در بین صاحب‏نظران در رابطه با حفظ و یا حذف آن موجب شده است. اگرچه تصمیم‌گیری برای حفظ و یا حذف بقایای چوبی جنگل باید با توجه به شرایط منطقه مورد عمل، بر اساس معیارها و شاخص‌های فنی و تخصصی انجام گیرد، اما به‌طور کلی می‌توان یک دستورالعمل ساده و عمومی برای مدیریت بقایای چوبی در آبراهه‌ها و رودخانه‌ها پیشنهاد داد.

کلیدواژه‌ها