مربی پژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران farhadajir@gmail.com
چکیده
سامانه نظارت بر مراتع در منطقه هیرکانی مازندران هم‌اکنون با سه شیوه به نام‌های مدیریت شورایی، مشاعی و افرازی با بهره برداران مرتع شراکت دارند. در این تحقیق منطقه شهرستان ساری با مدیریت شورایی و مشاعی در سامان‌های عرفی مراتع از نظر کارآیی مدیریتی، مقبولیت اجتماعی و کاستن تنش‌های اجتماعی و ثبات قلمرو سامانی، از دیدگاه کارشناسان رسته مربوط به‌وسیله پرسشنامه ارزیابی شد. نتایج نشان داد کارشناسان مرتع سه عامل کارآیی مدیریتی، مقبولیت اجتماعی و کاستن تنش‌های اجتماعی و ثبات قلمرو سامانی در مدیریت شورایی را کارآمدتر از مدیریت مشاعی ارزیابی کردند. مهمترین دلیل مقبولیت مدیریت شورایی و مشاعی، نقش هدایت کننده طرح‌های مدون مرتعداری سامان‌های عرفی در نظارت اجتماعی (مدیریت شورایی) و نهادی (اداره مرتع) است. محدودیت‌های مدیریت شورایی روستایی نیز ناشی از نامتوازن بودن نفوذ و تأثیرگذاری اعضای بهره‌بردار بر تصمیم‌گیری شورا است. عدم توازن یاد شده اعضاء نیز منشعب از دو عامل طبقات توان اقتصادی و سطوح سیطره سیاسی ارزیابی شد. راهکار برقراری توازن شوراها نیز تابع سایر نهاد مشورتی مشتمل بر میزان قوام نهادهای مدنی و سیاق توزیع قدرت سیاسی است. نتیجه هم اندیشی کارشناسان، تأکید بر مبنا قرار گرفتن طرح مرتعداری در مدیریت شورایی و نظارت ادارات مرتع بر سامان های عرفی جنگلی و مرتعی تحت چرا بود. ادارات مرتع و جنگل پس از تدوین چارچوب مقررات، رابط بین دستگاه های دولتی و شوراهای روستایی در بهره برداری از سامان های عرفی خواهند بود.
)