تحلیل برنامه‌های احیاء و توسعه جنگل‌های خارج از شمال در یک دوره 15 ساله

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران m.haidari@areeo.ac.ir

2 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

چکیده

جنگل‌های خارج از شمال، بیشترین سهم از وسعت جنگل‌های کشور را دارند و کاهش سطح جنگل‌های این نواحی نگران ‌کننده است. در این بین جنگل‌های ‌زاگرس با تغییر شدید کاربری و تخریب سرزمین، مهم‌ترین ناحیه جنگلی خارج از شمال هستند و این موضوع ضرورت حفاظت، احیاء و توسعه اصولی آنها را که اغلب در مناطق خشک و نیمه­ خشک کشور قرار دارند، نشان می‌دهد. این پژوهش بر مبنای آمار جنگل‌کاری‌های پیش­ بینی و اجرا شده توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور برای جنگل­های خارج از شمال در یک دوره 15 ساله (1384 الی 1398) انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که در جنگل‌های خارج از شمال کشور بیشترین و کمترین درصد جنگل‌کاری به­ ترتیب در سال‌های 93 و 95 محقق شده است. در این دوره، برای کل جنگل‌های خارج از شمال 604074 هکتار جنگل‌کاری پیش‌بینی‌ شده بود ولی 501554 هکتار (83/02 درصد) آن محقق شده است. علت عدم تحقق 100 درصدی جنگل‌کاری‌های پیش‌بینی شده در دوره زمانی مورد بررسی را می‌توان در پایین بودن نرم‌های جنگل‌کاری نسبت به هزینه‌های واقعی اجرای عملیات جنگل‌کاری (با اهمیت 23/5 درصد)، شرایط اقلیمی سخت (با اهمیت 19/5 درصد) و کمبود اعتبارات مراقبت و نگهداری (با اهمیت 15/3 درصد) نسبت داد. براساس دلایل عدم تحقق جنگل­کاری‌های پیش­ بینی شده، جهت احیاء و توسعه اصولی جنگل در نواحی رویشی خارج از شمال راهکارهای مدیریتی شامل: توجه به متغیرهای اقلیمی در جنگل‌کاری‌ها، افزایش اعتبارات احیاء و توسعه جنگل، تعدیل نرم هزینه‌های جنگل‌کاری با توجه به شرایط مناطق مختلف و تقویت زیرساخت‌های احیایی (شناسایی و مدیریت محاوط بذرگیری، افزایش تعداد نهالستان‌ها و تقویت نیروی انسانی) پیشنهاد می‌شوند.

کلیدواژه‌ها