الزامات استراحت جنگل در جنگل های هیرکانی

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.

2 دانشجوی دکتری، دانشگاه ارومیه، مدیریت جنگل، مدیر حفاظت شرکت سهامی جنگل شفارود

چکیده

جنگل‌های شمال ایران در محدوده استان‌های گیلان، مازندران، گلستان و بخش ­هایی از خراسان شمالی واقع شده است و براساس بند (ز) ماده 38 در برنامه ششم توسعه کشور، بهره ­برداری از این جنگل ­ها ممنوع شده است (دوره استراحت جنگل). هدف این مقاله تحلیل سوآت استراحت جنگل و ارائه راهکارهای علمی- ترویجی برای مدیریت بهینه این منابع، متناسب با دوره استراحت جنگل است. با استفاده از تحلیل سوآت و ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی، مهمترین چالش ها و راهبرد جدید برای برنامه استراحت جنگل مشخص گردید. در ادامه در سطوح سه ­گانه مدیریتی (بلندمدت، میان­ مدت و کوتاه­ مدت) برنامه ­ریزی شد. مهم­ترین ضعف و تهدید دوره استراحت جنگل، افزایش قاچاق چوب (به­ دلیل عدم حضور یگان­ های حفاظتی) و تعرض به جنگل و کاهش سطح آن عنوان شد و راهبرد مدیریتی تدافعی برای دوره استراحت جنگل تأیید گردید. بر این اساس سه راهبرد کلی شامل: 1) حذف یا کنترل دیگر عوامل تخریب جنگل­های هیرکانی، 2) به‌کارگیری مشارکت جوامع محلی در حفاظت جنگل راهبردگذاری در زمینه جایگزین چوب بهره برداری شده از جنگل به‌وسیله واردات و صنوبرکاری و 3) طراحی طرح­های جنگل­داری با زمینه حفاظتی و حمایتی جنگل، برای مدیریت استراحت جنگل تعیین شدند. جهت مـدیریت بهینه دوره استراحـت جنگل ضرورت دارد پهنه ­های ترویجی در منابع طبیعی (در سطح شهرستان­ ها) تعریف گردد و با جلب مشارکت مردم محلی در برنامه­ های حفاظتی، احیایی و توسعه جنگل، سطوح تخریب­ یافته جنگل احیا و توسعه یابند، همچنین با توسعه زراعت چوب، نیاز صنایع برطرف گردد.

کلیدواژه‌ها